1

Topic: Staatsgreep 1987

In het verslag van de Tweede Bendecommissie is er sprake van een poging tot staatsgreep op 11 september 1987:

Om te verifiëren of er ook maar iets waar zou kunnen zijn van het gerucht dat de rijkswacht op 11 september 1987 werd gemobiliseerd met het oog op het plegen van een staatsgreep werd door ons in het archief van dit korps de gehele berichtgeving nagegaan die op die dag had plaatsgevonden bij de directie dagelijkse operaties (DOPS). Niet alleen het dagverslag werd doorgenomen, maar ook het overzicht van het telefoonverkeer, de brief-, order- en notawisseling, en tot slot de agenda. In geen van deze stukken valt ook maar een spoor te ontdekken van de bedoelde mobilisatie.

Het verhaal vindt dus geen enkele steun in welk danig stuk ook. Dit laat onverlet dat het relevant is om uit te zoeken waar zo'n gerucht precies vandaan komt - wat meestal onmogelijk is: 'een informant', zoals in dit geval - of minstens waar het betrekking op kan hebben. Bij dit laatste moet hier worden gedacht aan de bijzondere maatregelen die door de rijkswacht sedert het najaar van 1985 werden getroffen om het hoofd te bieden aan terrorisme en banditisme.

Bestudering van de opeenvolgende operationele richtlijnen waarin deze maatregelen zijn opgenomen, leert dat er vanaf dat moment allerlei voorzieningen werden getroffen, gaande van de bewaking van bepaalde autoriteiten en overheidsgebouwen tot en met de versterking van patrouilles rond warenhuizen en de samenstelling van een Franstalig en een Nederlandstalig peloton die direct de nodige bijstand zouden kunnen leveren aan andere eenheden. En het is dus goed mogelijk dat juist de doorlopende organisatie van deze pelotons de vorming van bepaalde geruchten in de hand heeft gewerkt.

Het is hier niet van belang om de details van deze (toen geheime) maatregelen te onthullen. Maar voor een goed begrip ervan is het wel nuttig aan te geven hoe de rijkswacht na verloop van tijd de context definieerde waarbinnen de maatregelen werden getroffen. In de operationele richtlijn van 4 april 1986 werd deze als volgt omschreven:

1. TOESTAND

a. Toestand terrorisme: 

  1. De laatste ontwikkelingen in het CCC-onderzoek tonen aan dat deze terreurgroep momenteel uitgeschakeld lijkt.

  2. Reacties van andere (eventueel buitenlandse) terroristen zijn evenwel NIET uit te sluiten.

b. Toestand onderzoek bende van Nijvel

  1. Het gerechtelijk onderzoek naar de bende van Nijuel vordert. 

  2. Het is evenwel nog te vroeg om nu al te besluiten dat de bende is uitgeschakeld.

  3. De grootste omzichtigheid is hier geboden en de inspanning van de Gd, zowel op het vlak van de genomen beschermingsmaatregelen als voor wat het onderzoek zelf betreft volgehouden wordt.

c. Toestand andere zware criminaliteit: (...)

2. OPDRACHT De rijkswacht zal haar hoofdkrachtsinspanning verleggen van terrorisme naar de verschillende vormen van zware criminaliteit, meer bepaald naar de bestrijding van de bende van Nijvel en van het fenomeen HU (Hold Up)

a. Maneuveridee

Vanaf 070800 Apr 86 in het ganse land de nodige maatregelen nemen om het hoofd te bieden aan de dubbele dreiging door:

  1. de sterk verminderde terroristische dreiging met een defensieve strategie te bestrijden aan de hand van richtlijnen centraal uitgevaardigd door het Comdo;

  2. de hoofdkrachtsinspanning te leggen op de beheersing van het zware banditisme in casu de numeriek fel gestegen hold-up en de eventuele activiteiten van de restanten van de bende van Nijvel volgens richtlijnen uitgevaardigd door de Geb Comd.

In de hernieuwde richtlijn van 28 augustus 1987 was - anders dan in die van 4 april 1986 - alleen nog maar sprake van de bewaking van grootwarenhuizen tegen banditisme, in het bijzonder de bende van Nijvel natuurlijk. Via deze richtlijn werd het korps dus geactiveerd om met ingang van 1 september 1987 deze opdracht weer uit te voeren:

1. TOESTAND

a. Het gerechtelijk onderzoek met betrekking tot de bende van Waals Brabant is nog niet beëindigd.
b. Wat de bedreiging betreft, zijn twee hypothesen mogelijk:

  1. volledige beëindiging van deze vorm van banditisme;

  2. hernemen van de activiteiten vanaf het ogenblik dat de zonsondergang plaats grijpt vóór het sluiten van de grootwarenhuizen.

2. OPDRACHT

In de komende maanden zal de Gd de grootwarenhuizen bewaken, in het kader van een eventueel hernemen van de activiteiten van de bende van Waals Brabant, en meer in het bijzonder voor de zone gelegen tussen Aalst - Mechelen - Tienen - Namen - Charleroi en Mons. 

3. UITVOERING

a. Maneuveridee: Preventieve maatregelen nemen over het gehele grondgebied met het oog op de bescherming van de grootwarenhuizen:

  1. in een eerste tijd, door de diensten te oriënteren zonder verhoging van de voorziene effectieven, alle vrijdagen en zaterdagen;

  2. in een tweede tijd, door het inzetten van supplementaire diensten, beperkt tot de "kritieke dagen" in de bovenvermelde zones.

x. Coärdineringsonderrichtingen:

  1. (a) Eerste tijd: vanaf 01 Sep 87 (b) Tweede tijd: met ingang van het winteruur, met andere woorden vanaf 27 Sep 87 tot 31 Okt 87 incluis

  2. (a) De genomen maatregelen zijn van toepassing vanaf zonsondergang tot aan het sluitingsuur + 15 min. (b) Bijl: efemeriden van Sep tot Dec 87.

  3. De Geb Comd zullen hun richtlijnen voor de tweede tijd overmaken aan de Gst Gd HDO tegen 18 Sep 87.

De huidige commandant van de rijkswacht, De Ridder, schetste in zijn verhoor voor de Onderzoekscommissie de situatie aldus:

"Einde 1985, begin 1986, werden er benevens onze inbreng in het gerechtelijk onderzoek ook een aantal preventieve maatregelen getroffen met het medeweten van de bestuurlijke autoriteiten en de minister van Binnenlandse Zaken. Die maatregelen waren gericht op de beveiliging van de grootwarenhuizen op ons grondgebied door het instellen van een beveiligingsdispositief van geüniformeerde rijkswachters. Deze maatregelen bleven van kracht sinds de aanslagen op de Delhaize in het najaar van 1985 tot begin 1986."

"De dispositieven werden ingesteld op vrijdag- en op zaterdagavond vanaf het invallen van het duister tot het sluitingsuur. In de zomerperiode werd er vóór het invallen van het duister gesloten zodat de beveiligingsdispositieven in de lente en de zomer van 1987 niet ingesteld bleven. Vanaf september 1987 werden er door de Generale Staf terug operationele richtlijnen uitgevaardigd om zich voor te bereiden op het opnieuw instellen van de beveiligingsdispositieven. Dat legt uit waarom er 20 man in het Noorden en 20 man in het Zuiden werden klaargehouden als eerste reserve voor deze dispositieven. Dat is dus de staatsgreep van 11 september 1987."

Bron: Verslag Tweede Bendecommissie (bijlage 5)

"Le monde est dangereux à vivre! Non pas tant à cause de ceux qui font le mal, mais à cause de ceux qui regardent et laissent faire." Volg ons via » Facebook | twitter | YouTube